Μουσείο Βυρσοδεψίας

ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ

Η κατεργασία του δέρματος γενικά περιλαμβάνει τρία στάδια, τα οποία χωρίζονται σε περισσότερες από δέκα παραγωγικές φάσεις που προσαρμόζονται και τροποποιούνται ανάλογα με τον τύπο της δοράς και το τελικό επιθυμητό προϊόν. Οι φάσεις αυτές ταξινομούνται σε χημικές και μηχανικές παραγωγικές διαδικασίες.

Οι ιδιότητες που αποκτά το δέρμα κατά την κατεργασία του είναι η αντοχή στα χτυπήματα, τις κάμψεις και τα σκισίματα, η καλή θερμομονωτικότητα, η διαπερατότητα στους υδρατμούς, η ευκαμψία και η ελαστικότητα.

Με την εξέλιξη της βυρσοδεψίας, την εφαρμογή των ανακαλύψεων στη χημεία και των μοντέρνων μηχανικών μεθόδων, οι διαδικασίες τροποποιήθηκαν, συντομεύθηκαν, και έδωσαν νέα προϊόντα.

Οι μέθοδοι κατεργασίας είναι πολλές και τα παραγόμενα προϊόντα ποικίλα.

Η Σάμος φημίστηκε για την φυτική κατεργασία των σολοδερμάτων αν και παρήγε επίσης μικρές ποσότητες και άλλων ποικιλιών (αδιάβροχα, βακέτες κλπ)

Στη Σάμο ήδη στις αρχές του 20 αι (1910) γινόταν εισαγωγές από τη Νότια Αμερική, την Αίγυπτο,  τη Γαλλία την Τουρκία. (ΓΑΚ Σάμου Αρχείο ΗΔΚ, φακ2/1 1911 εγγρ 12).

Είχανε κάτι πανέμορφα ονόματα : Φριγκορίφικος, Ματαντέρος, Κάμπος, Ντεσέχος, Νατουράλες, Βιέντος, Σαλαντέρος – σέκος κι έρχονταν από μακρινά μέρη, εξωτικά και μυστήρια. Το Βαλπαρέζο, το Σαντιάγκο, τη Λίμα, το Πόρτο Αλέγρε, το Μοντεβίδεο, την Καλκούτα, το Μανδράς, την Άγρα, το Καράτσι, απ’ την Καντόνα, τη Σουμάτρα, τη Μανίλα, την Μπόρνεο, την Ιάβα, το Σουδάν, το Τζιμπουτί, τη Σενεγάλη. Ήταν ποιότητες – ποιότητες. Τα άριστα ήταν οι γελάδες Αργεντινής και τα Μαδαγασκάρια.

Κ.  Καλατζής. Το Ταμπάκικο, Πιτσιλός 1992, σελ. 25

Οι στοιβάδες του δέρματος των θηλαστικών

ΟΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΤΑΝΙΝΩΝ

Το δέρμα των θηλαστικών αποτελείται από τρεις στιβάδες: την επιδερμίδα, τη δερμίδα ή χόριο και την υποδερμίδα ή υποδόριο ιστό.

Το χόριο, πυκνό δίκτυο ινών πρωτεϊνικής σύστασης με βάση το κολλαγόνο, είναι το καθευατό δέρμα. Η αντοχή ενός κατεργασμένου δέρματος εξαρτάται κυρίως από την ποιότητα και την αναλογία του χορίου προς το συνολικό πάχος.

Η δέψη είναι ουσιαστικά η διαδικασία σταθεροποίησης των ινών του κολλαγόνου και πρόληψης της σήψης. Με τη διαδικασία αυτή, η τανίνη εισέρχεται στο δέρμα και στη συνέχεια αντικαθιστά τα μόρια του νερού που συγκρατούνται στις ιονισμένες ομάδες του κολλαγόνου

Η τανίνη δεν είναι μία συγκεκριμένη χημική ένωση, αλλά μία κατηγορία ενώσεων ευρύτατα διαδεδομένη στα φυτά. Οι τανίνες είναι διαλυτές στο νερό και στην αλκοόλη. Τις συναντάμε στις ρίζες, στο ξύλο, στο φλοιό, στον καρπό καθώς και στα φύλλα πολλών δένδρων, όπως στη καστανιά, στο πευκοφλοιό, στα καπάκια από τα βελανίδια, στα φύλλα του σκίνου κ.ά.

Η βελανιδόκουπα και ο πίτυκας (πευκοφλοιός) που ήταν τα κύρια δεψικά υλικά στη Σάμο, αλέθονταν σε χοντρό κόκκο σε ειδικούς μύλους, χύνονταν σε μια δεξαμενή, τη χαρτζόλιμπα, καλυπτόταν με θερμό νερό και έμεναν εκεί για τουλάχιστον μια νύχτα, ώστε να «μελώσουν» και να γίνουν ένα παχύρρευστο υγρό, το χάρτζι.

Οι Χαρτζολίμπες